Contactblad Historische Kring Bussum 16/1 (april of mei 2000) pag. 27-30

Gevelstenen in Bussum

Netty Langemeijer

Klik hier voor de pdf-versie van dit artikel
Onderstaande illustraties zijn aanklikbaar voor een vergroting.

	Gevelsteen in de Koningin Emmaschool, Fortlaan 9, met een jongen en een meisje met een schoolboek in kleding uit het begin van de 20e eeuw. Het bouwjaar 1915 is van het eerste schoolgebouw op die plaats, dat in 1985 is afgebroken.

Omdat de mensen vroeger over het algemeen niet konden lezen, was men begonnen met uithangborden om te laten weten wat er in de winkel te koop was. Zo had een drogist een gaper: een kop met open mond. Daar zijn er nog veel van overgebleven. Een bakker had een krakeling buiten op een uithangbord, terwijl een schoenlapper een laars op zijn bord had hangen.

Veel vroegere schrijvers beklagen zich er over dat er geen inventarisatie is van gevelstenen en dat er zo veel stenen verdwijnen. Ook Bussum zou deze bouwhistorische onderdelen vast moeten leggen. documentair maar liefst ook daadwerkelijk.

Een aantal jaren geleden werd er in Hilversum door de vereniging Albertus Perk een lezing gegeven over de gevelstenen in Amsterdam. Niet dat er veel mooie gevelstenen getoond werden, maar er werd meer gesproken over het behoud en herstel van deze kleine monumentjes. Na de pauze zouden er dia's van de gevelstenen van Hilversum getoond worden. Tot mijn grote verbazing had men slechts drie stuks kunnen vinden!

Gevelstenen van Singel 28 en 30. Links de kempende hanen   en rechts vredige kippen met een ei tussen hen in.

Wist u dat we in Bussum 90 gevelstenen (figuratieve stenen. geen tekststenen) hebben en 6 tegeltableaus? Dat is toch niet te geloven! Wat een verschil met Hilversum, een plaats die zich toch in dezelfde tijd heeft ontwikkeld.

In de Gooilandschool en de Koning Emmaschool zijn de oude stenen bewaard toen de scholen werden afgebroken en daarna in de nieuwe schoolgebouwen weer teruggeplaatst. Zo gaat Bussum met zijn erfgoed om.

Het materiaal waarvan de stenen zijn gemaakt is in het algemeen natuursteen, hout of terra cotta (gebakken klei). In de Gooilandschool aan de Meentweg bevindt zich een steen van terra cotta, voorstellende twee uiltjes, gestileerd tegenover elkaar zittend. Ongetwijfeld bedoeld als uilen der wijsheid, waarvan de betekenis in verband met het schoolgebouw niemand zal ontgaan.

	Mecklenburglaan 19 "In het park", een gevelsteen die een weids plein met fontein laat zien met bomen op de achtergrond.

Het beroep van de makelaar werd afgebeeld door een huis en een boom des levens met 7 wortels, te weten: vader, moeder en 5 kinderen.

We hebben in Bussum ook aardige kleine stenen, zoals op Singel 28 en 30, twee gevelstenen die bij de bouw van de huizen in 1901 zijn aangebracht. De planners van het Prins Hendrikkwartier hadden een parkachtig gebied in hun gedachten, zoals blijkt uit de gevelsteen aan de Mecklenburglaan 19.

Ook aardig wordt het wanneer men de herkomst van een gevelsteen heeft gevonden. zoals op de Albrechtlaan (huisnummer Stationsplein 10). Een beeldhouwer die makelaar Nienaber niet betalen kon, kreeg de opdracht als betaalmiddel een gevelsteen te maken.