Bussums Historisch Tijdschrift jaargang 30 nummer 3 (december 2014) pag. 20-21

Een factor tien–over geld gesproken

 Nol Verhagen

Klik hier voor de pdf-versie van dit artikel.
Onderstaande illustraties zijn aanklikbaar voor een vergroting.

Hiernaast staan de Exploitatie 1914 en de Begroting 2014 afgedrukt. Dat geeft ons een mooie gelegenheid om een financiële vergelijking te trekken tussen toen en nu. Daarbij moeten we allereerst bedenken dat het geld intussen bijna 25 keer minder waard is geworden ([1]. De f 5042,89½ (ja, ze hadden toen nog halve centen – die zouden in onze tijd een (euro)stuiver waard geweest zijn) vertegenwoordigen in geld van nu dus een bedrag van ongeveer f 125.000, of € 57.000.

Exploitatie 1914

 De eerste conclusie uit de vergelijking is dat de bibliotheek nu bijna dertig keer zoveel kost als toen. Er moet wel bij worden gezegd dat de begroting van de jonge bibliotheek destijds snel opliep. In 1920 bedroeg die al ruim f 17000 (inclusief f 2617 voor het filiaal in Naarden). Dat zou het verschil dus terugbrengen tot een factor 10. Nog altijd een groot verschil, ook gelet op de omvang van de bevolking toen en nu: in 1920 had Bussum iets minder dan 20.000 inwoners, nu ruim 30.000. Daar staat tegenover dat ook de dienstverlening sterk is toegenomen. Waren er in 1920 ongeveer 2500 leden, in 2013 waren dat er 14.642. En het aantal uitleningen bedroeg, na gestage groei in de voorgaande jaren, in 1920 50.733, waarvan een kleine 40.000 romans – de verhouding belletrie -wetenschappelijke werken was dus geheel conform de wens van het bestuur verbeterd ten gunste van de wetenschappelijke werken. In 2013 werden maar liefst bijna 450.000 uitleningen geregistreerd, negen keer zoveel als in 1920.

	Begroting 2014

Aan personeel werd in 1914 ongeveer f 1500 uitgegeven, bijna 30% van het totaal. In 2014 gaat bijna 56% van de middelen naar personeel. De personele lasten stegen destijds echter snel: in 1920 werd al 50% van het geld (ruim f 8500) aan personeel besteed, bijna net zoveel als in 2014. Daartoe behoorden in 1920 overigens ook de binder, de rijwielbewaker en de werksters, naast het bibliotheekpersoneel dat typisch genoeg in de exploitatierekening met ‘Dames’ werd aangeduid.

In 1914 werd ruim f  100 uitgegeven aan boeken ( f 739,88½), couranten en tijdschriften (f 380,51½) – 12% van de totale exploitatie. In 2014 is dat ruim € 250.000, bijna 15% van het totaal – iets minder dan het percentage dat in 1920 voor die post werd besteed. De begroting van 2014 vermeldt in plaats van de boeken, couranten en tydschriften’ uit 1914 ‘collectie en media’. Van dat laatste woord hadden ze in 1914 natuurlijk nog nooit gehoord, of het moest betrekking hebben op de destijds populaire spiritistische beweging.

Huisvesting kostte in 1914 rond f 1450; in 2014 was dat bijna € 240.000, omgerekend ruim 14 keer zoveel als in 1914. Opmerkelijk is dat de huur ( f 900) van de jonge bibliotheek gedurende een aantal jaren werd gedragen door een tweetal weldoeners. Dat was geen geringe gunst: omgerekend nam het tweetal ruim € 10.000 per jaar voor zijn rekening.

Geheel nieuw ten opzichte van de rekening van 1914 is uiteraard de post Automatisering, met € 125.857 in 2014 goed voor 7,5% van de begroting. Hoe belangrijk dat is blijkt wel uit het aantal van 220.000 bezoeken aan de website, vergeleken met de 326.400 bezoeken aan de verschillende vestigingen. Van dat laatste ook nog een getal uit de begintijd: in 1920 werden de bibliotheken van Naarden en Bussum ongeveer 26.500 keer bezocht. Het aantal vrouwelijke bezoekers (ja, dat werd destijds ook al bijgehouden!) was daarbij verre in de minderheid: 6019 in Bussum, en in Naarden zelfs maar 77 (op een totaal van 4292)!!

Samenvattend kan gezegd worden dat de bibliotheek vandaag de dag ruwweg een factor tien duurder is dan honderd jaar geleden, maar dat die bibliotheek ook (minstens) een factor tien meer waar voor zijn geld levert!

(1) Bron: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/prijzen/cijfers/extra/prijzen-toen-nu.htm