Bussums Historisch Tijdschrift jaargang 31 nummer 2 (augustus 2015) pag. 10-13
Glas-in-lood in Bussum
Nol Verhagen
Brinklaan 120 |
Klik hier voor de pdf-versie van dit artikel.
De illustraties zijn aanklikbaar voor een vergroting.
Glas-in-lood – als je erop let, zie je het werkelijk overal om je heen in Bussum. In het Spiegel en het Prins Hendrikpark, met hun villa’s en herenhuizen, maar ook in veel winkels en horecapanden in het centrum. De glas-in-lood-mode van de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw is bepaald niet aan Bussum voorbij gegaan. Glas-in-lood was uiteraard niet meer nodig om een groot raam te kunnen maken, zoals in vroeger eeuwen het geval was geweest.
Tindal villa |
Maar de kunstnijverheid die aan het eind van de negentiende eeuw ontstond, maakte graag gebruik van de glas-in-lood techniek voor decoratieve doeleinden. Denk maar aan de bekende Tiffany-lampen (die overigens strikt genomen niet in glas-in-lood zijn gemaakt). De vormentaal van kunststromingen als jugendstil en art deco uit diezelfde tijd leende zich bovendien heel goed voor toepassing in glas-in-lood. En zie, een nieuwe rage was geboren.
 |
|
Brinklaan 120 |
De Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright (1867-1959) verwerkte de techniek in zijn ontwerpen en beïnvloedde een hele generatie andere architecten, niet in de laatste plaats die van de Amsterdamse School. Zo kwam het glas-in-lood ook in Bussum terecht.
We moeten overigens onderscheid maken tussen enerzijds het glas in lood van de gebrandschilderde ramen die (ook in Bussum) veel kerken sieren en die veelal een bijbels verhaal vertellen of een heilige uitbeelden en anderzijds het glas-in-lood dat in woonhuizen en openbare gebouwen werd en wordt toegepast, meestal vooral bij wijze van decoratie. Erg streng is die scheiding niet, want ook in woonhuizen vind je ‘plaatjes’ in glas-in-lood en in kerken wordt de techniek ook wel ‘alleen maar decoratief’ toegepast.
 |
|
Bel Ami |
Via de kerken hadden glas-in-lood en gebrandschilderd glas eind negentiende eeuw ook al hun weg gevonden naar ‘gewone’ huizen, zoals dat van architect Pierre Cuypers in de Amsterdamse Vondelparkbuurt. Toch werden de meeste huizen nog versierd met decoratieve figuren in Victoriaanse stijl, die in het glas werden gezandstraald.
De echte hausse van glas-in-lood bereikte Bussum pas rond 1920. Uit die tijd dateert ook de eerste Bussumse glas-in-lood leverancier, de firma Leur. Eind jaren ’20 voegde zich daar de Eerste Bussumse Glashandel bij, van de familie Regnault. De familie had een verfhandel in Nederlands Indië, en vestigde zich in 1928 in Bussum. Het bedrijf is drie generaties lang in handen geweest van de Regnaults en is verantwoordelijk voor veel van het in Bussum in woonhuizen aanwezige glas-in-lood.
 |
 |
||
Burg. s’Jacoblaan, ontwerp Leur |
Veel Bussumers zullen zich ‘ome’ Arie Bos herinneren, die onlangs is overleden, maar die decennia lang de motor van het bedrijf is geweest. Ook de huidige eigenaar van de Eerste Bussumse Glashandel, Fernando Codinha, is bij hem in de leer geweest, nadat hij in Portugal zijn opleiding tot glasdecorateur of glazenier had voltooid. Dat betekent niet dat al het Bussums glas-in-lood bij Leur of de Eerste Bussumse Glashandel vandaan komt. Met name ramen die dateren van voor 1920 zijn afkomstig uit andere ateliers, buiten Bussum. Veel ramen zijn overigens jonger dan de huizen waarin ze zijn aangebracht: eigenaren hebben vaak bestaande ramen pas later vervangen door glas-in-lood.
Badhuislaan |
Al dat glas-inlood draagt in hoge mate bij aan het karakter van Bussum als villadorp uit het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw, en aan de ‘historische sensatie’ die je, wandelend in het Spiegel of het Prins Hendrikpark, ondergaat.
