Waarin een klein dorp groot kan zijn: honkballen in Bussum

Nol Verhagen

Klik hier voor de PDF versie van dit artikel
De afbeeldingen zijn aanklikbaar voor vergroting 

Bussum heeft een paar voetbalclubs die heel aardig spelen. SDO is onlangs zelfs gepromoveerd naar de Hoofdklasse, de hoogste klasse van het amateurvoetbal. Ook de Gooische Hockeyclub  timmert aardig aan de weg. En bij het zwemmen zijn in het verleden aansprekende resultaten geboekt. Maar er is één tak van sport waarin Bussum decennia lang op het hoogste niveau meedraaide: honkballen. 

Voetballoze zomermaanden

HCAW is bij lange na niet de oudste sportclub van Bussum. Voetbalclub Allen Weerbaar (AW) zag al in 1903 het levenslicht en de Gooische Hockeyclub is zelfs nog twee jaar ouder.
Honkbal Club Allen Weerbaar (HCAW) werd pas op 23 september 1957 opgericht. Het jaar daarvoor waren de Nederlandse honkballers in Rome Europees kampioen geworden. Opeens werd deze van oorsprong Amerikaanse sport in Nederland populair, ook in Bussum. Toch werd er voor 1957 in Bussum al gehonkbald. Gymnastiekleraar Cees Dekker van de Broederschool  begon in 1937 met het organiseren van honkbalwedstrijden. Als gevolg daarvan werden her en der in het Gooi clubjes opgericht. Zo ook H.C. ’38, dat op een stukje afgegraven hei vlak langs de spoorlijn speelde. Mede als gevolg van de oorlog legde het clubje in 1947 wegens bloed- en andere armoede het loodje.

Om de voetballoze zomermaanden door te komen, waren enkele voetballers van AW en SDO   intussen gaan honkballen. De verweesde honkballers van H.C.’38 meldden zich bij Allen Weerbaar, en zo ontstond de honkbalafdeling van AW, die vanaf 1948 meedraaide in de laagste klasse van de honkbalcompetitie. De meest elementaire voorzieningen voor het honkbalspel (door de honkballers zelf het spel op de honken genoemd) ontbraken en het clubje moest met kunst-en vliegwerk in leven worden gehouden. 

Marshall-hulp

De doorbraak kwam met de overkomst van een getalenteerde speler uit Amsterdam, die de training op zich nam en afdwong dat er fatsoenlijke tenues werden aangeschaft. Bovendien kreeg de club bij toeval (in het kader van de Marshall-hulp) de beschikking over een kist vol echte honkbal spullen uit Amerika, zoals handschoenen, knuppels en ballen. En er kwamen enkele nieuwe spelers over van een juist ontbonden ander clubje. Voetbalclub AW ervoer de honkballers, net als later bij SDO zou gebeuren, als een blok aan het been en het eind van het liedje was dat de zegge en schrijve 25 honkballers on-der de naam HCAW voor zichzelf begonnen op een terrein in de Kuil, het sportveld aan de Abraham Kuyperlaan.

	Bij het 10-jarig bestaan, 1967

 De legendarische werper Rob Hoffman

De club groeide gestaag, maar het succes van de club werd toch wel gedragen door Rob Hoffman. Deze legendarische werper speelde ook in het Nederlandse honkbalteam en werd tijdens de Europese kampioenschappen van 1962 en 1964 uitgeroepen tot de beste werper van het toernooi. Hij leidde HCAW in 1962 naar de overgangsklasse en in 1966 zelfs naar de Hoofdklasse. Sindsdien was HCAW lange tijd, enkele dipjes daargelaten, een van de Nederlandse top-clubs. Het huidige honkbalstadion in de sportvallei draagt niet voor niets de naam van Hoffman. De heren speelden tien keer in de finale om het Nederlands kampioenschap, dat in 1996 en 1998 ook werd gewonnen. In 2000 won HCAW de Europacup voor bekerwinnaars.

Een nog groter succes was de softbal afdeling. Doordat de concurrentie daar kleiner was, speelden de dames (voor de leken onder ons: softbal is een vrouwensport) al snel op een hoog niveau. Tussen 1985 en 1997 werd niet minder dan 9 keer het nationaal kampioenschap behaald en 7 keer wonnen de dames de Europa Cup. Heren I en Dames I spelen ook nu nog in de Hoofdklasse. 

De Scimitars

Bij de katholieke voetbalclub SDO was eveneens een honkbal afdeling ontstaan: ook sporten deed je immers met je geloofsgenoten. Net als bij AW kwamen bij SDO de honkballers op het tweede plan. In 1963 besloten de honkballers van SDO daarom een eigen club op te richten: de Scimitars, volgens een van de oprichters genoemd naar een net uitgekomen type vliegtuig. Maar het logo van de club werd gesierd door een kromzwaard, inderdaad: een scimitar. Toen had Bussum ineens twee honkbalclubs.
Hoewel het de club aanvankelijk voor de wind ging, deed het succes van HCAW onder leiding van Hoffman de Scimitars de das om: steeds meer getalenteerde leden maakten de overstap naar de nieuwe hoofdklasser. De club liep leeg en uiteindelijk zat er begin jaren zeventig niets anders op dan met de grote broer te fuseren. 

Bij het 25-jarig bestaan, 1982

Naar Amerika

Voor de 41 deelnemers die in 1973 naar Grand Rapids, Michigan vertrokken, moet die reis een bijzondere ervaring zijn geweest: met de bus naar Oostende, dan met een DC-8 van Pom-Air naar Detroit en vervolgens nog 3,5 uur in een Greyhound Bus naar Grand Rapids – zeker voor die tijd een heuse wereldreis. Waarom Grand Rapids? Het jubileumboek vermeldt dat niet, maar er woonden daar veel Amerikanen van Nederlandse herkomst en de reis voerde onder meer naar een stadje met de naam Holland. Dus het zal wel niet helemaal toevallig zijn geweest. De Bussumse gasten speelden diverse wedstrijden, die helaas allemaal verloren werden. Het jubileumboek merkt op dat het niveauverschil helemaal niet zo groot was en dat het verlies wellicht was toe te schrijven aan de vermoeienissen van de reis en verandering van klimaat…
Ze kregen ook een demonstratie in slowpitch, een variant van softbal die inmiddels ook in Bussum  wordt beoefend. Hoogtepunt van de reis was een bezoek aan de wedstrijd van Detroit Tigers tegen de befaamde New York Yankees. Toen de speaker aankondigde dat er een groep honkballers uit het Nederlandse Bussum aanwezig was, kreeg de delegatie een staande ovatie van de 50.000 (!) bezoekers. In 1975 brachten de Grand Rapids Falcons een tegenbezoek. Ze werden natuurlijk meegesleept naar de Nachtwacht, de Alkmaarse kaasmarkt en naar Volendam-in-klederdracht. Ze speelden wedstrijden door het hele land, waarbij de Amerikanen uit een suf provinciestadje maar twee keer verloren, onder andere van een gelegenheidsteam met spelers die juist in Spanje aan het Europees kampioenschap hadden deelgenomen.

Hoe het verder ging? Zie het artikel Sport-clubs in Bussum, elders in dit nummer.Bussums Historisch Tijdschrift 35/3 (2019) 39

Bronnen
25 jaar HCAW 1957-1982 (jublileumboek)