Bussums Historisch Tijdschrift 27/3 (december 2011) pag. 13-15

'Ik hou van beschuit met muisjes' - een ode aan verloskundige mevrouw De Ruijter

Lynette de Ruijter

Onderstaande illustraties zijn aanklikbaar voor een vergroting.

Bijna 40 jaar vroedvrouw

Van 1950 tot 1990 is ‘mevrouw de Ruijter’ een begrip in Bussum en Naarden. Duizenden zwangere vrouwen bevallen met haar hulp. Ongeveer 11.000 baby’tjes pakt ze aan. Eerst op haar fiets, later op een brommer en weer later in een auto rijdt ze door Bussum en Naarden naar het Majella-of Diaconessenziekenhuis of spoedt ze zich naar een thuisbevalling. Ze verstaat haar vak. Maar aanstaande moeders en kersverse vaders waarderen haar vooral om haar gedrevenheid, haar zorg en oprechte belangstelling. Wie was ze en wat motiveerde haar? Dit verhaal is een poging een beeld te schetsen van een bijzonder mens, mijn oma.


Een karakteristieke foto van mw. De Ruijter in haar spreekkamer bij het afscheidsartikel in 1990 in de Gooi- en Eemlander.

Een Zaans meisje

Christina Vet wordt op 4 februari 1921 in Wormer geboren. Ze is de oudste dochter van het gezin dat uiteindelijk uit drie dochters en twee zonen bestaat. Haar vader is Een karakteristieke foto meubelmaker en specialist in het maken van radiokasten. Tine, zoals ze genoemd van mw. De Ruijter in haar wordt, is een rustig meisje. Ze houdt van borduren en breien en helpt als oudste spreekkamer bij het afscheidsartikel van het gezin haar moeder vanzelfsprekend in de huishouding. Er ontstaat iets in 1990 in de Gooi-en Eemlander romantisch met haar buurjongen, Piet de Ruijter. Hij heeft onder andere een fietsen- en autowinkel en benzinepomp. Al snel trouwen ze en op eerste kerstdag 1939 wordt hun zoon Klaas, mijn vader, geboren.

Oorlog

Vlak daarna wordt het oorlog. Heel Nederland zucht onder de ellende van de Duitse overheersing. In het leven van mijn oma komt daar een persoonlijk drama bij. Haar man wordt ernstig ziek. Met een baby in de wieg, haar tweede zoon Herman, en een man ziek op bed is het leven omgeven door onzekerheden en angst. Begin 1943 sterft Piet, 32 jaar oud. Tine blijft achter met twee kleine kinderen en een bedrijf.

Vroedvrouwenschool

Na de oorlog besluit ze het bedrijf van haar overleden echtgenoot te verkopen. Ze neemt een voor die tijd buitengewoon geëmancipeerd besluit: van het kapitaal dat ze verwerft met de verkoop gaat ze studeren aan de Vroedvrouwenschool in Amsterdam. Haar ouders nemen de zorg voor haar twee jonge jongens op zich. Ze schrijven haar brieven over hun ontwikkeling. Af en toe komt ze een weekend naar de Zaanstreek. In 1950 is ze klaar met haar studie. Op aanraden van een van haar docenten, professor Kloosterman, neemt ze een praktijk over in Bussum. Ze gaat inwonen bij mevrouw Reket op Simon Stevinweg 23. Spreekuur houdt ze in het gebouw van het Witte Kruis.

Schoonzus Jannie Vet-Stro over de beginjaren in Bussum:

“Mijn man en ik kwamen vaak in het weekend naar Bussum om Tine te helpen met de kinderen en de praktijk. Op een nacht, toen zij naar een bevalling was, stond er een vader voor de deur. De vroedvrouw moest komen. Tine had al wel telefoon, maar de aanstaande vader kennelijk niet. Ik gaf de man een lijstje met adressen dat ik ergens zag liggen: ‘Ga er maar langs, waar licht brandt zal ze wel zijn,’ zei ik. Een half uurtje later stond hij weer voor de deur. Hij was overal langs geweest, maar nergens brandde licht. Hoe het nu moest wist hij niet. Ik deed de deur verder open. Toen pas zag ik het briefje aan de buitenkant van de deur waarop Tine het adres geschreven had waar ze naartoe was. Snel ging de man erheen. En ik kon weer gaan slapen.”


	In het fotoalbum van menig geboren Bussumer of Naarder zal een foto staan als deze: mw. De Ruijter met de pasgeboren baby. Foto: C. Rapati

Indrukwekkend verhaal

Er is één verhaal uit haar begintijd als verloskundige dat veel indruk op me gemaakt heeft. Een van de eerste bevallingen die ze moest doen was van een vrouw die met haar man, een vrachtwagenchauffeur, meereed toen onverwacht de bevalling zich aandiende. Via de politie werd mijn oma erbij gehaald. De zwangerschap was nog niet voldragen. De vrouw beviel van een levenloos kindje. Mijn oma was terneergeslagen. Ze vond het verschrikkelijk voor deze ouders dat ze hun kind hadden verloren. Ze vond het ook moeilijk te accepteren dat waar zij zocht naar een nieuw leven en nieuwe kansen, ze weer met de dood geconfronteerd werd.

Gedrevenheid

Wellicht verklaart haar levensverhaal haar grote gedrevenheid. Ze gunde elk nieuw mensenkind een goede start. Daartoe gaf ze de aanstaande moeders én vaders veel advies en bereidde hen voor op de komst van hun kindje. Ze hoopte dat ouders met rust en vertrouwen het kindje op de wereld zetten. Alles wat zij daaraan kon bijdragen deed ze.

Brederodelaan

Begin jaren 60 verhuisde oma naar het huis aan de Brederodelaan. Daar was ruimte om spreekuur te houden. Menig hoogzwangere vrouw vervloekte de trap in dit huis. Die was zo stijl dat bij het naar beneden lopen de traptreden onzichtbaar werden door de dikke buik! Zorgzame vaders gingen vaak voorop lopen en zorgden dat hun vrouw veilig beneden kwam. Tot 1979 werkte mijn oma alleen in haar praktijk. Ze deed in die tijd ruim 400 bevallingen per jaar. Teveel om langer alleen te doen. In Josette Olde Kalter vond ze een compagnon die met dezelfde passie haar beroep uitoefende. Josette werkte drie dagen per week en één weekend in de maand in de praktijk. En in 1990 nam zij deze over.

Kraamverzorgster Marion Rapati-Minnema over mw. De Ruijter: “Mevrouw de Ruijter was een moederlijk type. Ze straalde rust uit. Als zij binnenkwam bij een barende vrouw, voelde je het vertrouwen. Ze wist als geen ander dat bevallen een zware klus is. Elke vrouw doet dat op haar eigen manier. Mevrouw de Ruijter straalde uit dat het zou lukken om het kindje goed op de wereld te krijgen. Ze was een topvrouw.”

Privéleven

Als er geen bevalling of spreekuur was, had oma tijd voor de familie. Ze bakte en kookte graag voor ons. We gingen regelmatig met haar uit eten en jaarlijks reisden we naar Bichlbach af voor een gezamenlijke wintersportvakantie.

Ik vond het als kind altijd erg gezellig om met oma boodschappen te doen. Ze had zo haar vaste winkels: bakker Kwakman, slager Verkleij, en delicatessenzaak Mol aan de Huizerweg en groenteman ‘Mientje’ (die eigenlijk Beugelaar heette, maar door haar Mientje werd genoemd, volgens mij naar de ‘groentevrouw’) op de grens van Naarden en Bussum aan de Lambertus Hortensiuslaan.

Tijdens het boodschappen doen kwam oma steevast oud-patiënten tegen. Er werd hartelijk gegroet en oma begon haar ‘vragenvuur’. Ongelooflijk wat ze van iedereen nog wist! Details van de bevalling, samenstelling van het gezin, maar ook belangrijke gebeurtenissen in de periode dat iemand zwanger was of net bevallen.

Ze vroeg er met oprechte belangstelling naar. En was blij als alles goed ging, leefde mee als dat niet zo was en stak een hart onder de riem als een oud-patiënt het moeilijk had.

Soms stond ik erbij en vroeg ik me af of het nu echt allemaal zo lang moest duren. Was oma eindelijk vrij, stond ze nog met patiënten te praten. Maar het hoorde bij haar. Ze leefde mee en liet patiënten niet zomaar los.

Stoppen met werken

Op 1 mei 1990 stopte oma met werken. Ze had de pensioengerechtigde leeftijd ruimschoots gehaald.

Na haar pensionering zocht ze naar een nieuwe invulling van haar dagen. Een invulling die haar opnieuw voldoening zou geven. Dat is maar ten dele gelukt.

Op 22 juli 1998 sterft ze. Moe en van het leven verzadigd. Een leven in dienst van mensen. Met diep respect en ontzag voor het wonder van Nieuw Leven en de schepper daarvan.

Lynette de Ruijter werd in 1968 geboren. Ze was de tweede kleindochter van mw. De Ruijter. Lynette woonde in Bussum tot 1994. Toen verhuisde ze naar Naarden. Daar werkte ze op een basisschool. Sinds 2009 is ze fulltime schrijver.