Bussums Historisch Tijdschrift 26/2 (mei 2010) pag. 14-21

Nassaupark in 1910

Lars Wieringa

Illustraties zijn aanklikbaar voor een vergroting.
Klik hier voor de pdf van dit artikel.

Dit artikel is een beeldverslag waarin de foto’s van de villa’s in het Nassaupark op de plattegrond zijn geplaatst. Ook zijn de standpunten vanwaaruit de foto’s zijn genomen weergegeven. Klik hier voor de pdf van dit beeldverslag. 

Honderd jaar geleden was er vanuit Joseph Biegels Villa Nassau aan de Brinklaan een doorkijk op het Nassaupark, dat aan de overzijde van de in 1874 aangelegde spoorlijn was gelegen. Het wandelpark Nassaupark veranderde destijds door verdere verkaveling al langzaam in een woonpark, dat het tot op heden nog is. Met behulp van illustraties en foto’s wordt het Nassaupark anno 1910 in beeld gebracht. Ook wordt ingegaan op latere ontwikkelingen in het gebied. 

Oorsprong Nassaupark

Het omstreeks 1875 aangelegde Nassaupark was – als wandelpark – ook bedoeld voor publiek. Een van de paden van het wandelpark liep vanaf de Spiegelstraat naar de Middenlaan. Het pad slingerde langs de vijvers en kreeg zo zijn kenmerkende vorm. Het pad kreeg de naam Nassaupark. Het Nassaupark, met zijn waterpartijen en beplanting, was de eerste aanzet van villa-exploitatie in dit deel van het Spiegel. De grenzen van het Nassaupark besloegen globaal de Meerweg vanaf het spoor om de grote vijver heen richting de Middenlaan, om de andere kleinere vijver heen richting Villa Nassau.

Meer over de geschiedenis van het Nassaupark is te lezen in het augustusnummer 2009 van het Bussums Historisch Tijdschrift.

Nassaupark in 1910 

Honderd jaar geleden was het dorp Bussum al groter dan de stad Naarden. De boerderijen verdwenen steeds meer uit het (dorps)beeld en werden door nieuwbouw vervangen. Het verkeer in het dorp nam snel toe. Rond 1910 verdwenen paarden en rijtuigen uit het straatbeeld. De eerste villawijk in Bussum, het Spiegel, had al zijn uiteindelijke contouren gekregen.

Het Nassaupark was in 1910 zo’n 35 jaar oud, ook al stonden sommige villa’s er net een paar jaar. Een van de eerste villa’s ‘Spiegelhoeve’ aan het begin van de Meerweg was al afgebroken. Tot in de jaren dertig zou het gebied nauwelijks veranderen. Foto’s uit 1910 geven een goed beeld van het gebied en het straatbeeld in het Nassaupark in 1910. 

Nassaupark in 2010

Honderd jaar later, in 2010, zijn er in Bussum, in het Spiegel en in het gebied Nassaupark veel ontwikkelingen geweest. Hoewel niet altijd even zichtbaar is het gebied Nassaupark grotendeels nog hetzelfde als in 1910. Alleen de grote Villa’s Rustoord, Meo Votis en Beaulieu werden gesloopt. Daarnaast waren sommige inbreidingsplannen beter geslaagd dan andere plannen.

Bij het bepalen van de exacte begrenzing van het beschermde dorpsgezicht het Spiegel wordt rekening gehouden met de historische grenzen van het Nassaupark. In het bestemmingsplan Spiegel-Prins Hendrikpark 2010 zijn deze grenzen vastgesteld (te volgen via de lijn met de ‘halve bolletjes’). 

Bronnen

• Jannes de Haan, Gooische villaparken, ontwikkeling van het buitenwonen in het Gooi tussen 1874 en 1940.
• Gerard Langemeijer, Het Spiegel in kaart gebracht.
• Paul Schneiders, Buitengewoon Bussum, van boerengehucht tot villadorp, Bussum 2005.
• G.H.J. Holthuizen-Seegers, Amalia, beelden van een Spiegelpand, Bussum 1989.
• Bussum, van boven bekeken 1924-1977, Bussum 2005.
• Lars Wieringa, Een wandeling door het Nassaupark, Bussums Historisch Tijdschrift, augustus 2009.
• Archief gemeente Bussum.
• Bestemmingsplan Spiegel – Prins Hendrikpark 2010.
• www.beeldvanbussum.nl (fotocollectie Martin Heyne).
• www.bussum.nl

Lars Wieringa (1970) is jurist en werkzaam als raadsgriffier in Bussum. Tevens is hij statenlid in Noord-Holland. Hij heeft ondermeer een bijzondere interesse in historische bouwwerken. Zijn huis (Nassaupark 15) stamt uit 1893. De afgelopen jaren heeft hij het huis langzamerhand weer teruggebracht in een meer oorspronkelijke staat. Hij is vrijwilliger bij de Historische Kring Bussum. 

A Dit deel van de vijver ging men ‘De Kom van Haverkamp’ noemen. Uitzicht op Villa Nassau, links staat Nassaupark 4-4a

B Nassaupark vanaf Spiegelstraat die onafgebroken doorloopt in Middenlaan

C Nassaupark 4a en 4. De dubbele villa ‘Johanna’ welke in 1880 gebouwd werd voor de handelaar in bouwmaterialen J.W.F. Haverkamp en genoemd naar zijn vrouw Johanna Adriana Boudewijnse

D Nassaupark 11, Villa Plantijn

E Uitzicht over Kom van Haverkamp

F Het Nassaupark in 1889 met Villa Plantijn. Gezien naar de weg die later het Nassaupark ging heten en verder naar de Herenstraat. Links loopt het wandelpad

G De bocht in de weg Nassaupark om de vijver, met in de buitenbocht nr. 15. Links daarvan is de achterkant te zien van de villa van Bensdorp op de Graaf Wichmanlaan 12

H Vanuit de Middenlaan in Nassaupark in gezien. Op de kruising stond nog een lantaarn. Links is Meo Votis te zien

I Vanaf Nassaupark gezien richting Middenlaan. Links zijn Villa Beaulieu en Nassaupark 15 nog net zichtbaar. Villa Meo Votis (1904) was nog niet gebouwd

J Villa ‘Amalia’ van links gezien vanaf de overweg bij de Nassaulaan. Naar links loopt de Meerweg nog achter villa Spiegelhoeve om. Bij die villa behoort de hoek met bomen die op de voorgrond links te zien is

K Villa Amalia van voren gezien, met rechts de vijver van het Nassaupark. In de verte zijn ondermeer de villa 3 en 5 aan de Graaf Wichmanlaan (nog) te zien

L De Meerweg tegenover villa ‘Amalia’ met de nummers 2-4 en 6-8

M Het plantsoen in de splitsing van de Meerweg met de H.J. Schimmellaan, kijkend naar de Graaf Wichmanlaan. Op de achtergrond staat de Zitbank die burgemeester van Suchtelen v.d. Haare in 1904 ten geschenke kreeg. De bank staat nu aan het Lomanplein

N De Meerweg bij de Graaf Wichmanlaan, kijkende naar villa Amalia die rechts staat. In het midden op de achtergrond de villa van Boelen ‘Spiegelhoeve’, een villa die al snel werd afgebroken. Links Meerweg nr. 8

O Villa’s aan de Graaf Wichmanlaan 24 en 22a

P Gezicht over de bevroren ‘Kom van Haverkamp’ naar de achterzijde van de villa’s op de Graaf Wichmanlaan 22A en 24

Q Uitzicht op Villa Amalia. Links Villa Meo Votis, op de achtergrond Meerweg 6-8

R Doorkijk door het Nassaupark vanaf de Meentweg naar Villa Rustoord op de hoek van de Middenlaan met de Graaf Wichmanlaan

S Kruising Middenlaan, Graaf Wichmanlaan, Nassaupark. Rechts is Villa Meo Votis zichtbaar

T De Graaf Wichmanlaan bij de Middenlaan, met op de hoek villa Beaulieu. Daarachter nr. 11. Ook nr. 7 is op de foto zichtbaar

U Villa Beaulieu aan de Graaf Wichmanlaan

V Dubbele villa 9 en 11 aan de Graaf Wichmanlaan

W De villa van Bensdorp, in de bocht van de Graaf Wichmanlaan. De villa was vernoemd naar de plaats in Venezuela (Mara caibo) waar de door Bensdorp verwerkte cacaobonen oorspronkelijk vandaan kwamen

X Villa’s aan de Graaf Wichmanlaan, nr. 5 met daarachter nr. 3

Y De tuin van de villa van Bensdorp, met de houten boogbrug over de vijver. Gezien vanuit het Nassaupark. Op de achtergrond de nrs. en 5 aan de Graaf Wichmanlaan